Zezem. W kalejdoskopie cz. 65

Latem, kiedy słoneczko praży, grono dam grę zaczyna. Stoją zgrabnie w kółeczku. Wdzięcznie podskakują i odbijają piłeczkę paluszkami, radości mając przy tym co niemiara.

Bodaj jest jej najwięcej, gdy skuszą i piłeczka zaliczy glebę. Wówczas te, które mają sporo kobiecości z przodu, wykonują rozchylony przykuc, a inne, którym walory uwypukliły się w zadniej części, czynią śliczny skłon. I piłeczka znowu rozkosznie jest w powietrzu. Siatkówka to jest bardzo piękny sport.

Chłopy, jak tylko jest ich chociaż dwóch i dysponują kawałkiem placu i byle jaką piłeczką, to natychmiast wbijają dwa kijki w pewnej odległości od siebie albo instalują dwa kamienie i już zaczynają grę. W zacięciu walczą ze sobą o posiadanie piłki nogami, łokciami i całym ciałem, aby tylko piłeczką wbić gola. Aż się zmęczą i zasapią. Nic pięknego.

Na temat tego czy pressing jest tylko męski czy również piękny, zdania są podzielone.

W piłce nożne poznajemy mocnego po grze jego. Pressing jest jedną z najbardziej efektywnych form obrony przed zakusami wroga. Jego teoretyczny, całościowy opis przekazał ponad 30 lat temu Walery Łobanowski. Od tamtej pory liczni naśladowcy starają się  zgłębić jego arkana. Pressing to taka forma obrony, która polega na szybkim odbiorze piłki rywalowi oraz na niedopuszczeniu do przeprowadzeniu przez niego akcji ofensywnej przez wywieranie na niego bezpośredniej presji. Rozróżniamy 3 formy pressingu: niski, średni i wysoki. Niektórzy powiadają, że termin pressing niski jest oksymaronem. Otóż w tym ujęciu nazwa ta oznacza nie sposób jego wykonania, ale miejsce na boisku. I tak pressing wysoki wykonuje drużyna w rejonie pola karnego przeciwnika, średni w okolicach środka boiska, a niski w odległości 30-35 metrów od własnej bramki. Przy wysokim pressingu drużyna broniąca natychmiast, kiedy rywal wchodzi w posiadanie piłki, wywiera presję na każdego rywala, przy średnim w początkowej fazie rywalom przeszkadza tylko 1 lub 2 napastników, a reszta drużyny ustawia się w środkowej części boiska w dwóch liniach pomiędzy którymi jest odległość ok. 15 metrów, zaś przy niskim dwie linie są ciaśniejsze, bo w odległości ok. 10 metrów. Pressing niski i średni funkcjonuje wobec tych rywali, którzy wbiegają z piłką lub bez niej w miejsce jego stosowania. Przy pressingu obowiązują dwie zasady, jedna dotyczy różnicy siły gry, druga poziomu wytrenowania. Generalnie drużyna teoretycznie lepsza może grać ze słabszą, wchodząc w pressing wysoki lub średni, ta słabsza tylko w niski. Ale warunkiem jest bardzo dobry poziom przygotowania, pożądany jest tym wyższy, im wyższy pressing chce się stosować. Jeżeli więc mamy do czynienia z trenerem, a nie amatorem lub co gorsza z hochsztaplerem, to po tym jaki sposób obrony wybiera możemy rozeznać jak ocenia jakość swoich graczy w porównaniu z rywalami i co wie o o poziomie wytrenowania. Na przykład trener Jozak wraz ze swoim sztabem jesienią 2017 roku nie grał w ogóle pressingiem, odbudowując ustawienie po stracie piłki i nie stosując w zasadzie innych  form gry defensywnej oraz broniąc w strefie. Co oznaczało, że zawodnicy nasi nie byli do stosowania bardziej aktywnych form przygotowani. Wiosną tego roku Legia zdaniem trenera miała grać jak mniemam średnim pressingiem, ale zawodnicy wciąż nie są do niego właściwie przygotowani. Przynajmniej jednak drużyna jest w stanie przeszkadzać rywalom innymi sposobami gry defensywnej.

Współczesna piłka nożna wskutek rozwoju cech motorycznych stała się grą o coraz bardziej ograniczonej przestrzeni i czasie. Jednym ze skutków tych zmian to rozwój zdolności zawodników do szybkiego krycia strefowego oraz częstszego i dłuższego stosowania pressingu, także na połowie rywali. Ten stan powoduje, że coraz większa liczba strzelonych bramek poprzedzona jest trzema lub mniej podaniami. Ta statystyka podkreśla przewagę drużyny zdolnej do odzyskiwania piłki jak najbliżej bramki przeciwnika. Oczywistym jest, że najbardziej przydatne jest stosowanie pressingu wysokiego lub średniego, które używane są w stylu kreującym grę i opierają się na agresji i próbie wymuszenia błędu. Natomiast niska presja przydatna jest podczas kontrataków, gdzie czas jest sprzymierzeńcem obrońców. To wszystko oznacza, że trener przed wyjściem zawodników na boisko musi ustalić między innymi jak drużyna będzie się bronić, jaka będzie rola poszczególnych graczy, gdy przeciwnik odbierze piłkę, jak formacje i ich członkowie będą współpracować ze sobą w obronie. Linia rozpoczęcia pressingu ustalana jest przez drużynę. Jest najlepiej widoczna, gdy przeciwnik odzyska piłkę na swojej połowie. W tym momencie drużyna broniąca albo zastosuje błyskawiczny pressing albo cofnie się tam, gdzie została ustalona linia jego rozpoczęcia. Decyzja w tym zakresie zależy od wielu czynników, np. od wyniku i pozostałego czasu gry, od stanu boiska, od pogody i nade wszystko od przygotowania motorycznego. Położenie linii rozpoczęcia pressingu jest generalnie niezależne od formacji danego zespołu. Mimo iż drużyna z większą ilością napastników i pomocników zazwyczaj ustawia ją wyżej (na połowie rywala) to spotykane są i tu wyjątki. Przykładem może być zespół grający ustawieniem 4-3-3, o czym pisałem w ostatnim felietonie, gdzie skrzydłowi są cofnięci, wykorzystując okazje do kontrataku częściej niż do stosowania pressingu. Podobnie działa to i w drugą stronę, gdy drużyna z dwoma napastnikami może ustawić linię pressingu wyżej niż ta z trzema, o ile pomocnicy są bardziej agresywni i zdolni do podejmowania szybkich decyzji.

Nawet jeżeli drużna określa, że będzie grała pressingiem, to niemożliwe jest, aby była w stanie bronić całego boiska przez pełne 90 minut. Dlatego też zawodnicy i zespoły muszą wybrać momenty do stosowania odpowiedniej ilości pressingu. Podjęte decyzje sprowadzają się do ustalenia, w którym momencie zaangażować napastników do obrony na połowie rywala oraz które rejony są tymi w których zespół chce odzyskać piłkę. Przy tych założeniach obowiązują dość ścisłe reguły wyznaczające efektywność pressingu i należą do nich :
- zmniejszenie dystansu pomiędzy sobą a przeciwnikiem (przy pressingu przyjmuje się, że każdy zawodnik drużyny nie mającej piłki jest obrońcą), zwłaszcza gdy piłka jest w powietrzu, gdyż rywal nie ma nad nią kontroli i broniący może ustawić się do przechwytu albo odbioru,
- takie krycie gracza oczekującego na podanie, aby móc znaleźć się na linii lotu piłki wcześniej, niż rywal,
- rozważenie możliwości szybkiego odbioru piłki, szczególnie gdy obrońca jest dobrze ustawiony, jest asekurowany przez partnera, dobiegł do przeciwnika w tym samym momencie co piłka lub podanie rywala jest marne i napastnik ma trudności z opanowaniem piłki,
- wymuszanie presją określonego zachowania się przeciwnika korzystnego dla własnego zespołu np. cofniecie się albo przemieszczanie się do środka lub do boku,
- niedopuszczenie do obrócenia się twarzą do linii ataku tego rywala, który ma piłkę, stojąc tyłem do nas,
- stała kontrola poczynań rywala poprzez utrzymywanie się na nogach. Wślizg przy pressingu to ostateczność,
- natychmiastowe rozpoczynanie kontrataku po przechwycie lub odbiorze piłki poprzez zagranie jej w kierunku bramki przeciwnika,
- w przypadku, gdy obrońca gra poprawnie, a mimo to nie ma szans na przechwyt lub odbiór piłki, to musi pohamować rywala i wymusić na nim przesunięcie się w najmniej niebezpieczny dla własnej drużyny rejony.

Istnieją również sytuacje, w których wskazane jest stosowanie wysokiego pressingu. W szczególności są nimi: posiadanie piłki przez piłkarzy rywala słabszych technicznie, stosowanie przez nich długich prostopadłych podań, co stwarza drużynie broniącej okazję do przesunięcia się w głąb pola oraz otoczenia adresata podania. W tym miejscu mamy do czynienia z rozwiewaniem mitów o skuteczności określonego rodzaju zagrań. Dane statystyczne oraz opinie fachowców wskazują, że zagrania czynione pod kątem są skuteczniejsze i bezpieczniejsze od prostopadłych, gdyż długi lot piłki powoduje, iż zespół broniący może wywierać dużą presję na odbiorcy i odciąć mu możliwość zagrania piłki, a samemu po odzyskaniu piłki przejść do kontrataku. Podobnym mitem jest lansowane przejście  piłki przez pierwszego obrońcę przy wykonywaniu rzutu rożnego, bowiem dane wskazują, że ponad trzykrotnie więcej bramek pada po zagraniach na krótki niż na długi słupek. Dobrym sygnałem do stosowania błyskawicznego pressingu są przed wszystkim zagrania piłki za plecy obrońców, gdyż zmusza się w ten sposób gracza rywali do wybicia piłki na oślep, lub podania jej często niedokładnego do bramkarza albo wymuszenia straty.

Istnieją trzy główne wymagania do stosowania pressingu, zwłaszcza w jego wysokiej formie. I są nimi:
- bardzo wysoki poziom przygotowania wytrzymałościowego i atletycznego. Pamiętać przy tym należy, że pressing powinien być stosowany prze okres 5-7 sekund, góra 10 sekund, gdyż po tym czasie staje się nieefektywny i może spowodować zbyt wysokie straty energii, której może zabraknąć w dalszym przebiegu meczu. Dlatego po wskazanym upływie czasu drużyna powinna stosować inne formy powstrzymywania ataku przeciwnika,
- wysoki poziom komunikacji i koordynacji pomiędzy poszczególnymi zawodnikami i formacjami. Istnieje bowiem zasadnicza różnica pomiędzy inteligentną i zorganizowaną obroną, a „zorganizowanym chaosem”.W pressingu muszą uczestniczyć wszyscy zawodnicy broniącej drużyny, a ich zachowania boiskowe powinny przypominać ruch gąsienicy. Mianowicie na początku gracze wywołujący presję powinni ruszyć do przodu, uniemożliwiając rywalom przeniknięcie w głąb boiska, a następnie linia obrony powinna sprawnie ograniczyć pole gry,
- odpowiednie nastawienie mentalne. Głównymi jego składnikami jest agresywność i pewność siebie. Zawodnicy muszą być nie tylko doskonale przygotowani fizycznie,ale też muszą umieć i chcieć grać w ten sposób będąc pewnymi, że odniosą ten sposób sukces.

Tak czyniła Legia w czasach kiedy jej trenerem był Stanisław Czerczesow i wysoki pressing okazał się wtedy skuteczny. Należy jednak pamiętać, że pressing nie jest jedynym kanonem gry obronnej drużyny piłkarskiej. O innych w nieodległym czasie.